در قالب word و در 13 صفحه، قابل ویرایش.
محمد بن موسي خوارزمي
محمدبن موسي خوارزمي المجوسي ( 780 ـ 850 ميلادي 236 ـ 164 هجري ) از مردم خوارزم ( خيوه امروز ) در مشرق بحر خزر و از علماي بزرگ قرون وسطي است كه از ايران بدر بار مامون خليفه عباسي رفت و در خزانه الحكمه به تحقيقات و تتبعات گوناگون خود پرداخت .
در قرن نهم ميلادي طبق دستور خليفه ، كتابي بي نظير در جبر و مقابله بنام :
المختصر في حساب الجبر و المقابله نوشت و رياضي دان شهير مسائلي در رياضيات و هندسه داخل كرد كه حاصل تحقيقات او تا كنون متداول و برخي از اين مسايل و ابداعات عبارتند از :
استعمال جيب بجاي وتر و زياد كردن ظل بر خطوط مثلثاتي .
بكار بردن جبر و مقابله در هندسه ـ حل معادلات درجه سوم ـ تحقيقات درعلم مخروطات
تحقيقات درعلم مثلث كروي براي حل مثلثات كروي كه تا بحال هم معمول است .
خوارزمي بسال 813 ميلادي ( 198 هجري ) ارقام هندي را در جداول خود بكاربرد .
اروپائيان و مترجمان لاتين خوارزمي را Algolismo يا Algoritmus نامند .
ترجمه مشهور كتاب جبر خوارزمي به لاتين به نام :de Numero Indorum Algoritmi يعني ‹‹ الخوارزمي در ارقام هندي ›› مي باشد و كلمه آلگوريتم كه در دائره المعارف ها خوارزمي را بدان نامند اصلاحي شد بمعني محاسبه با پايه ده و آن را خورسم يا جورسم 1 به معني عمليات حسابي به طريق اعشار نيز گويند .
كتاب الجبر و مقاله خوارزمي را اغلب مترجمان مشهور قرون وسطي به لاتين ترجمه كردند .
ژرارددوكرموناي سابق الذكر متوفي به سال 583 هجري آن را به لاتين ترجمه كرد كه تا قرن 16 ميلادي دراروپا تدريس مي شد .
جلد نجومي خوارزمي به وسيله موسي سفاردي ( پيرآلفوس ) به سال 1115 ميلادي به لاتين ترجمه شد .
كتاب جبر خوارزمي به وسيله ژان لونا De Luni به سال 1130 به لاتين ترجمه گرديد.
ربرت چستر R . Chester به سال 1145 ميلادي آن را نيز به لاتين برگردانيد .
يوحناالاسباني ( اشبيلي ) جبر خوارزمي را ترجمه كرد و نام آن به لاتين چنين بود .
‹‹ كتاب خوارزمي در حساب عملي ››
Liber Algorismi di Practica aritmetice
رودلف دوبرجس Rodolphe de Bruges در آغاز قرن 12 ميلادي كتاب جبر خوارزمي را به لاتين ترجمه كرد .
مسلم بن احمد المجريطي به سال 1120 ميلادي ـ جبر خوارزمي را ترجمه كرد .
لئونارد دوپيزا نيز كتاب جبر و مقابله خوارزمي را به لاتين ترجمه نمود .
ادلهارددوباث در همين قرن 12 ميلادي مثلثات موسي خوارزمي را به لاتين ترجمه كرد و به مدرسه طليطله داد .
كلمه جبر را اروپائيان از خوارزمي و از اين كتاب گرفته اند . خوارزمي در كتاب خود واژه جبر را به معني : ‹‹ نقل جملات از يك طرف به طرف ديگر ›› و مقابله را ‹‹ جمع جملات متشابه ›› توجيه و تفسير كرده است يا به بيان ديگر آن را ‹‹ علم حذف و تحويل ›› نام نهاده است .
خوارزمي معادلات درجه سوم را حل كرد و امتحان ضرب با عدد 9 را كه اينك همه جا معمول مي باشد در حدود 1150 سال قبل ضمن ساير مسايل رياضي در كتاب خود نوشت .